زعفران گیاهی معطر، کوچک و چند ساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌باشد. این گیاه نیمه گرمسیری بوده و در نقاطی که دارای زمستان‌های ملایم و تابستان گرم و خشک باشند به خوبی می‌روید.
مقاومت این گیاه در برابر سرما زیاد است ولی دوره رشد آن همزمان با پاییز و زمستان و اوایل بهار بوده و بنابراین به هوای معتدل نیاز دارد. از طرفی در زمان خواب این گیاه آبیاری ضرر دارد. بنابراین مناطق شمالی کشور از جمله گیلان و مازندران و گرگان و هم چنین مناطق جنوبی کشور برای کشت این محصول مناسب نیستند.
مناطق آفتاب‌گیر و بدون درخت که در معرض بادهای سرد نیستند برای رشد زعفران مناسب هستند مانند شهرستان های تربت حیدریه، تایباد (طیبات)، باخرز، گناباد و سبزوار در استان خراسان رضوی و شهرستان های قائن، بجستان و بیرجند در استان خراسان جنوبی و به تازگی در استان‌های فارس و کرمان و لرستان.
طبع زعفران
زعفران گیاهی ست دارای طبع گرم و خشک که خواص درمانی بسیاری دارد و در ایران به عنوان ادویه و طعم دهنده‌ی غذا کاربرد بسیاری داشته و در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعتگران به مقدار زیاد استفاده می‌شود.
قیمت زعفران و محل تولید زعفران
زعفران گران‌ترین ادویه در جهان است و قیمت هر گرم زعفران در سال ۲۰۲۲ حدود ۳.۵ تا ۵ دلار است.
دلیل قیمت زیاد آن، روش کار برداشت آن است که هزینه تولید را افزایش می دهد.
زعفران با دست از گل Crocus sativus که معمولا به عنوان «زغال اخته زعفران» شناخته می شود، برداشت می شود.در حال حاضر ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان به‌شمار می‌آید و نزدیک به نه دهم زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود.
خواص زعفران برای انسان
زعفران حاوی انواع قابل توجه ترکیبات گیاهی است که به عنوان آنتی اکسیدان‌ها ( مولکول‌هایی که سلول‌های بدن را در برابر رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیدانی محافظت می کنند) عمل می کنند.
ترکیب های Crocin و Crocetin ممکن است دارای خواص ضد افسردگی باشند و سلول های مغز را در مقابل آسیب‌های پیشرونده، التهاب، کاهش اشتها و کاهش وزن کمک کنند.
ترکیب سافرانال طعم و مزه زعفران را متمایز میکند و ممکن است به بهبود خلق و خو، حافظه و توانایی یادگیری انسان کمک کند.
همچنین ، کامفرول که در گلبرگ گل زعفران یافت می شود باعث کاهش التهاب است و خواص ضد سرطانی دارد و باعث کاهش افسردگی می‌شود.
زعفران حالت روحی و درمان علائم افسردگی را بهبود می بخشد و ممکن است ویژگی های مبارزه با سرطان داشته باشد. در زعفران آنتی‌اکسیدان زیادی وجود دارد، که ممکن است باعث کشتن سلول‌های سرطانی شود و سلول های طبیعی را بدون آسیب بمانند. با این حال، تحقیقات انسانی بیشتر مورد نیاز است.
زعفران ممکن است کاهش اشتها و کاهش وزن کمک کند . هر چند دانشمندان مطمئن نیستند که چگونه زعفران باعث اشتها و کاهش وزن می‌شود. یکی از نظریات این است که زعفران باعث بهبود خلق و خوی شما می‌شود، که به نوبه خود میل به میان وعده را کاهش می‌دهد.
هم چنین از خواص دیگر زعفران می‌توان به كاهش چربی و كلسترول خون، آرام بخشی، اشتها آوری، ضد اسپاسم، پيشگيری كننده از بيماريهای قلبی و سرطان، كاهش دهنده فشار خون اشاره نمود.
از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بيماريهای پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، يرقان، پيش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شكم، درمان معده‌درد و درمان کم‌خونی، کمک به هضم غذا و تقویت کننده معده و درمان دردهای لثه و ضد افسردگی استفاده می‌شود. زعفران با کاهش ریسک بیماری قلبی، میزان قند خون، بینایی و حافظه ارتباط دارد.
میزان مصرف زعفران
میزان مصرف زعفران در یک ماه برای هر نفر ۳ گرم توصیه می‌شود و مصرف بیش از پنج گرم به صورت یکجا باعث عوارضی مانند سرگیجه،کاهش تعداد نبض، خون‌دماغ، استفراغ و برافروختگی می‌شود.
کاربرد زعفران در صنعت
زعفران علاوه بر اینکه به عنوان یک ادویه‌ی خوراکی استفاده می‌شود در برخی صنایع غذایی و غیرخوراکی نیز کاربرد دارد.
- صنایع رنگ سازی
- صنایع عطر سازی و خوشبو کننده ها
- مرمت و نگه داری آثار هنری حساس
- انبار داری
- شمع سازی
