عسل ماده‌ای مفید و ارزشمند است که توسط زنبور عسل از شهد گلها تولید می‌شود. ترکیبات عسل شامل چند نوع قند فروکتوز، گلوکز و ساکاروز است. همچنین عسل حاوی برخی مواد دیگر مثل آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز می‌باشد که در هضم غذا اثر قابل توجهی بر جای می‌گذارند. عسل بسته به نوع زنبورهای تولید کننده و نوع تغذیه‌ی آن‌ها، حاوی انواع مواد معدنی، پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه، اسیدها آلی و آنزیم‌ها می‌باشد.
استفاده برای کودکان زیر دو سال
عسل به دلیل احتمال ایجاد سم بوتولینم برای کودکان زیر دوسال ممکن است خطرناک باشد و به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند تا این گروه از کودکان از عسل استفاده نکنند.
عسل‌های تقلبی
عسل به دلیل قیمت آن، به صورت تقلبی و به دو صورت تولید می‌شود.
- در شیوه‌ی نخست، ترکیبات قندی و مواد گیاهی کاملا بدون دخالت زنبور عسل با یکدیگر ترکیب می‌شوند و ماده‌ای که ظاهر و طعمی شبیه عسل دارد تولید می‌شود. این نوع عسل نه تنها خواص درمانی و مفید عسل را ندارد بلکه ممکن است به دلیل قند زیاد، باعث آسیب به مصرف کنندگان نیز شود.
- نوع دیگر عسل تقلبی نوعی است که زنبور عسل از آب و قند تغذیه می‌کند و عسل را تولید می‌کند. این نوع عسل هرچند خواص عسل طبیعی را ندارد ولی به دلیل دخالت زنبور عسل در تولید آن، از نوع اول بهتر است و ممکن است برخی خواص مفید عسل طبیعی را نیز داشته باشد.
برای تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی، لازم است تا بررسی‌های آزمایشگاهی روی آن به انجام برسد و تشخیص آن بدون آزمایش شیمیایی به دقت امکان‌پذیر نیست.
خواص درمانی عسل
عسل در طب سنتی و مدرن دارای خواص مختلف درمانی است. استفاده از آن به شکل‌های گوناگون مانند ترکیب با سایر گیاهان دارویی یا استفاده به صورت پماد یا مصرف تنهای آن برای درمان یا کاهش اثرات منفی برخی از بیماری‌ها توصیه می‌شود.
برخی از خواص درمانی عسل عبارتند از: درمان سرفه‌های آرام، تقویت حافظه، درمان زخم‌ها، کمک به درمان آلرژی، پیشگیری از کاهش گلبول‌های سفید خون، کشتن باکتری‌های مضر، رفع مشکلات شوره و پوست سر.
طبقه‌بندی انواع عسل
عسل بر اساس ویژگی‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود. برای مثال نوع تغذیه‌ای که زنبور برای تهیه‌ی عسل داشته است می‌تواند یک عامل برای طبقه‌بندی عسل به شمار آید. عسل آویشن، عسل کنار، عسل مرکبات و ... از این جمله هستند.
همچنین منطقه جغرافیایی که عسل در آن تولید شده نیز ممکن است یکی از عوامل طبقه‌بندی عسل‌ها به شمار آید. برای مثال عسل آذربایجان، عسل کردستان و ... برخی از انواع عسل مناطق به شمار می‌روند.
نگهداری عسل
عسل به دلیل ترکیبات داخلی آن و وجود مقدار بسیار اندک آب در آن می‌تواند به مدت طولانی بدون اینکه خراب شود، نگهداری شود. البته برای اینکه کیفیت و سلامت عسل در طولانی مدت حفظ شود، لازم است تا اصولی را نیز برای این کار مورد توجه قرار داد.
استفاه از عسل برای تهیه شیرینی، کیک و نوشیدنی
عسل به عنوان یک شیرین کننده از گذشته در تهیه‌ی کیک و شیرینی و نوشیدنی‌ها به کار می‌رفته است. برای مثال تهیه‌ی شربت سکنجبن با سرکه و عسل از آن جمله است. همچنین برای تهیه‌ی برخی از شیرینی‌ها و کیک‌ها از این ماده مفید و ارزشمند استفاده می‌شود.
موم عسل و کاربردها و خواص آن
موم تولید شده توسط زنبور عسل کاملا سالم است و قابلیت تغذیه‌ای دارد. هرچند مقدار اندکی از آن در بدن هضم می‌شود. موم زنبور عسل در صنایع غذایی به مقدار قابل توجهی کاربرد دارد. همچنین از موم زنبور عسل به مقدار بالا در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
موم زنبور عسل به دلیل مقاومت بسیار بالا، در مومیایی کردن درگذشتگان نیز استفاده می‌شده است. جسد افراد مومیایی شده با موم زنبور عسل، هزاران سال بدون آسیب باقی می‌ماند.
از دیگر کاربردهای مهم موم زنبور عسل، در صنایع شمع‌سازی است. شمع‌های تولید شده با استفاده از موم، سالم‌تر و پاکیزه‌تر از شمع‌های تولید شده از مواد شیمیایی هستند.
