قانون اساسی برگرفته از عبارت فرانسوی کنستیتوسیون( Constitution ) است و در دورهی مشروطه با همین نام فرانسوی ولی به معنی مشروطیت یا محدود شدن اختیارات شاه در یک چارچوب مشخص استفاده میشده است.
در دوران معاصر، عبارت قانون اساسی برای اشاره به قانون اصلی دولتهای حاکم یا ابردولتها( مانند اتحادیه اروپا ) به کار میرود. در مورد نهادهای کوچکتر دیگر، معمولا از عبارت «اساسنامه» استفاده میشود.
قانون اساسی بالاترین سند حقوقی یک کشور است که تعیین کنندهی حدود و راهنمایی برای تعیین قوانین جزئیتر به شمار میرود. قانون اساسی کشورها ساختار سیاسی، سلسله مراتب و اصول بنیادین ادارهی کشور و حقوق شهروندان و حاکمان را مشخص میکند.
قوانین جزئی دیگر که توسط نهادهای قانونگذاری تصویب میشوند نباید با قانون اساسی تداخل داشته باشند و اولویت در این گونه موارد همیشه با قانون اساسی است.
قدیمیترین قانون اساسی
قدیمیترین قانون اساسی که در حال حاضر اجرا میشود، قانون اساسی جمهوری سانمارینو است که در سال ۱۶۰۰ میلادی نوشته شده است.
دادگاه قانون اساسی
در حال حاضر در حدود ۵۰ کشور جهان دادگاههای ویژهای با نام دادگاه قانون اساسی فعالیت میکند که کار اصلی آن بررسی قوانین تصویب شدهی جدید با قانون اساسی است.
تفاوت قانون اساسی با قانون عادی
همان گونه که گفته شد، قانون اساسی مهمترین قانون در یک کشور است که تعیین میکند سایر قوانین در چه دامنهای میتوانند تصویب و اجرا شوند. قانون اساسی، ساختارهای اصلی را ترسیم میکند و قانونهای عادی، جزئیات آن را مشخص و اصلاح مینمایند. تصویب و اصلاح قانون اساسی معمولا توسط رایگیری مستقیم از مردم به انجام میرسد ولی قوانین عادی در مجلس قانونگذاری یا نهادهای دارای صلاحیت بخشی قابل تصویب میباشند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
برای مشاهدهی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اینجا کلیک کنید.
مطابقت های قانون اساسی با قانون عادی چیست ؟
با سلام
قوانین عادی نباید قانون اساسی را نقض کنند. به همین دلیل در کشورهای مختلف نهادهایی برای مطابقت قوانین عادی با قانون اساسی تاسیس شدهاند.
ساختار این نهادها و روش فعالیت و فرآیند کار آنها با یکدیگر متفاوت است ولی هدف همه این است که قوانین عادی با قانون اساسی تضادی نداشته باشند.